Wojciech Jakóbik Blog

Jeden z najlepiej znanych geopolityków na świecie – George Friedman, stojący na czele własnego ośrodka analitycznego Stratfor, analizuje polską strategię geopolityczną. Poświęca jej swój najnowszy tekst.

Według niego podstawowym celem polskiej strategii powinno być zachowanie narodowej tożsamości i niepodległości. Położona na równinie północnoeuropejskiej Polska jest obiektem kolejnych inwazji z wschodu i zachodu. Dlatego też, zdaniem Friedmana, jej historia jest tak nieregularna – ten kraj przeszedł drogę od potęgi regionalnej do całkowitego niebytu. Amerykanin twierdzi, że geopolityka jest podstawowym czynnikiem w polskiej strategii. Przypomina on historię I Rzeczpospolitej jako największej potęgi Europy Środkowej, która łączyła pod swym berłem Polaków, Rusinów i Bałtów. Friedman opisuje jej upadek i anihilację w 1795 roku. Przywołuje krótki okres wolności 1919-39 i późniejszą tragedię II Wojny Światowej. Z tych doświadczeń wywodzi przekonanie, że podstawowym celem polskiej polityki jest zachowanie niepodległości w obliczu poważnych zagrożeń na wschodzie i zachodzie.

Podstawowym problemem jest tu geografia i brak poważnych barier naturalnych po obu stronach kraju. Umożliwił on w przeszłości swobodne ruchy agresorów. Największe zagrożenie to jednoczesny atak z obu kierunków, z kolei największa szansa to stanie się buforem pomiędzy dwiema potęgami – Rosją i Niemcami lub znalezienie zewnętrznej potęgi szachującej wymienione. Ostatni pomysł nie sprawdził się gdy połączone sojuszem Francja i Wielka Brytania osamotniły Polskę wobec agresji niemieckiej w 1939 roku. Friedman opisuje wejście do UE i NATO jako próbę znalezienia nowego sposobu na zabezpieczenie niepodległości. Podstawową korzyścią jest tu połączenie interesów polskich z niemieckimi w ramach organizacji międzynarodowych, co usuwa zagrożenie z tego kierunku. Taki układ osłabiał pozycję Rosji czasów Borysa Jelcyna, która nie mogła rozgrywać Europy przeciwko Polakom. Obecnie sytuacja się zmienia. Kryzys Unii Europejskiej spowodował, że Polska może zadawać sobie pytanie o to, na ile niemieckie interesy są nadal wiązane przez tę instytucję. Friedman przewiduje, że Niemcy zniechęcone załamaniem UE zbliżą się na powrót do Rosji i zagrożą Polsce. Byłby to najgorszy scenariusz dla tego kraju. Alternatywą dla UE i NATO może być, według Friedmana, powrót do koncepcji Międzymorza, zwiększającej znaczenie geopolityczne Polski.

Zdaniem Amerykanina Warszawa nie ma wystarczającej siły by utrzymać Niemcy w więzach NATO i UE. Nie może też stać się buforem w relacjach niemiecko-rosyjskich. Może jednak znaleźć opiekuna w postaci USA. Zwrot do Azji nie oznacza, według Friedmana, że USA nie interesują się już Europą. Będą one dążyć do dalszego stabilizowania status quo na Starym Kontynencie poprzez ograniczanie ekspansji rosyjskiej. Problemem takiego zabezpieczenia jest czas, jaki musiałby minąć od rozpoczęcia konfliktu polsko-rosyjskiego do nadejścia interwencji amerykańskiej. Podobnie jak podczas II Wojny Światowej, do tego momentu Polska mogłaby już przegrać wojnę. A zatem musi kupić czas – przynajmniej kilka miesięcy na przetrwanie pierwszej fali ataku. Liczy się tu siła ekonomiczna, która według Friedmana stale rośnie, oraz wola walki narodu. Polska musi być gotowa do poświęceń w ramach obrony swojej niepodległości. Musi także wierzyć w swoje możliwości i nie pokładać zbyt wielkich nadziei w systemie ponadnarodowym.

Zdaniem Friedmana Polska musi stworzyć konserwatywną strategię uwzględniającą silny sojusz z USA. Byłby on oparty na zdolności Polaków do balansowania Rosji. Błędem byłaby tu wiara w samą interwencję zbrojną Amerykanów. Polacy muszą być zdolni do samodzielnej obrony wschodniej granicy przez jak najdłuższy okres czasu – zachodem zajmie się sojusznik amerykański za pomocą środków dyplomatycznych. Obrona na wschodzie powinna być głównym celem Warszawy, na który ta, zdaniem Friedmana, nie może szczędzić środków.