Wojciech Jakóbik Blog

Po zakończeniu geopolitycznej pauzy, którą umownie można nazwać okresem Pax Americana, ciągnącym się od końca Zimniej Wojny do ataku na World Trade Center, Polska znalazła się w trudnej sytuacji. Wyjście z niej będzie jednym z najważniejszych zadań naszego pokolenia.

Po Zimnej Wojnie świat stał się bezpieczniejszy. Hegemonia Stanów Zjednoczonych stabilizowała otoczenie międzynarodowe i pozwoliła na rozkwit gospodarczy Zachodu. W pierwszym dwudziestoleciu po Okrągłym Stole Polacy zaliczyli najwyższy awans geopolityczny w historii. Polska weszła do NATO i Unii Europejskiej, jednocześnie rozwijając się gospodarczo i odbudowując swoją pozycję geopolityczną w regionie. Było to możliwe dzięki parasolowi wspomnianych instytucji i aktywności amerykańskiej polityki w Europie. Jednak spokojne lata skończyły się. Dzisiaj pozycja jedynej superpotęgi na świecie jest osłabiona, a razem z nią bezpieczeństwo geopolityczne naszego kraju. Nowe czynniki definiujące amerykańską politykę zagraniczną mają przełożenie na gorszą pozycję geopolityczną Polski. Należy je sformułować:

1. Koniec Zimnej Wojny usunął zagrożenie sowieckie i skierował amerykańską uwagę na kolejnego rywala geopolitycznego, jakim mogą w przyszłości stać się Chiny. Ambiwalentna polityka zagraniczna USA po Tianan’men to połączenie ekonomicznego flirtu z kategoryczną krytyką z pozycji wartości. Jej apogeum to ogłoszony w zeszłym roku zwrot do Azji.
2. Atak na WTC z 11 września 2001 roku był Pearl Harbor wojny asymetrycznej. Uruchomił bezpośrednie zaangażowanie Stanów Zjednoczonych w Afganistanie i Iraku, które pożarło dużą część ich zasobów i będzie je pożerać przez długi czas. Amerykanie będą obecnie starać się zmniejszyć to obciążenie, by móc większe środki skupić w regionie Azji i Pacyfiku w celu równoważenia rosnącej siły geopolitycznej Chin.
3. Kryzys gospodarczy zmusił Amerykanów do przestawienia strategii zaangażowania w konflikty na pośrednie zarządzanie tak, jak miało to miejsce np. w Pakistanie i Libii. Ze względu na ograniczone środki i nowe priorytety geopolityczne USA nie zaangażują siębezpośrednio w kolejny konflikt zbrojny, a raczej postarają się o pozycję kierowcy z tylnego siedzenia, ograniczając w ten sposób koszta ekonomiczne i polityczne takich działań.

A zatem koniec Zimnej Wojny, zwrot do Azji, zaangażowanie w dwie interwencje i konieczność wprowadzenia cięć w zbrojeniówce zdecydowanie zmieniają możliwości zaangażowania USA w rejonie, w którym znajduje się Polska. Oznacza to, że te okoliczności składają parasol ochronny funkcjonujący jeszcze w latach 90-tych. Omówione czynniki sprawiają, że Pax Americana, rozumiane jako pauza strategiczna w Europie, skończyło się i może nie wrócić. USA nie będą już tak zdeterminowane, by bronić nasz region przed Rosją. Będą się domagały większego wysiłku ze strony swoich europejskich sojuszników w ramach NATO, a swój będą zmniejszać. Nie będą też dłużej strażnikiem pilnującym jedności Unii Europejskiej, o którą ta zadba sama lub przepadnie. Polska musi wyciągnąć z tego stanu rzeczy określone wnioski:

1. Nie może już polegać na Unii Europejskiej jako stabilizatorze pokoju na kontynencie – musi szukać nowego ekwiwalentu geopolitycznego w swoim regionie.
2. Nie może liczyć na nieodwołalność amerykańskiego zaangażowania w Europie Środkowej i Wschodniej – musi je przyciągać i animować relacje transatlantyckie.
3. Nie może liczyć na wsparcie w kwestiach spornych w relacjach z Rosją – musi to zrekompensować własną, odważną polityką wschodnią szachującą Moskwę.

Tylko takie działania pozwolą na przetrwanie geopolitycznej zawieruchy doby przewartościowania na arenie międzynarodowej. Należy się spodziewać, że Amerykanie przezwyciężą obecne trudności, a wtedy Pax Americana wróci, co pozwoli Polsce na powrót swobodnej polityki znanej z lat 90-tych. Do tego jednak czasu potrzebny jest wzmożony wysiłek i dyscyplina przy zaangażowaniu wszystkich sił dostępnych w państwie polskim.

Inicjatywa stworzenia portalu o stosunkach polsko-amerykańskich jest ważna właśnie z tego powodu. Polska potrzebuje reanimacji dyskusji o współpracy transatlantyckiej – bilateralnej i w ramach NATO, UE oraz innych organizacji. Mam nadzieję, że portal Kamila i Piotra będzie kolejnym krokiem na drodze do realizacji tego przedsięwzięcia, ponieważ Polska i świat potrzebują Pax Americana.

Tekst pierwotnie opublikowany w portalu PaxAmericana.pl