Polska chce rozbudować magazyny gazu. Będzie to niezbędny element zwiększania bezpieczeństwa dostaw w obliczu przewidywanego spadku dostaw z Rosji przez Gazociąg Jamalski. Przyspieszenie prac może wymagać zmian systemowych – pisze Wojciech Jakóbik, redaktor naczelny BiznesAlert.pl.

Stosunek mocy magazynowych do zapotrzebowania na gaz

Polska posiada magazyny gazu o łącznej pojemności 2,985 mld m sześc. gazu. Wśród nich są magazyny gazu w wyeksploatowanych złożach gazu: Wierzchowice (1,2 mld m sześc.), Husów (0,5), Strachocina (0,360), Swarzów (0,090) i Brzeźnica (0,1), a także w kawernach wyługowanych ze złóż soli: Mogilno (0,598), Kosakowo (0,145).

Polska zużywa rocznie około 17 mld m sześc. rocznie i ta ilość może się prawie podwoić do 2040 roku. Gaz-System przewiduje w projekcie dziesięcioletniego planu rozwoju systemu przesyłowego od 2020 do 2029 roku w prognozie optymalnego rozwoju krajowy popyt na gaz wzrośnie do ponad 27 mld m sześc. a w umiarkowanym do ponad 21 mld m sześc.

Stosunek mocy magazynowych w Polsce do zapotrzebowania wynosi obecnie około 1 do 5. Dla porównania w Niemczech wynosi on  (zużycie 88/pojemność magazynowa 20 mld m sześc. w 2018 roku) 1 do 4 a na Ukrainie prawie 1 do 1 (32/31 m sześc. w 2018 roku). Warto przy tym podkreślić, że największy system magazynów gazu nad Dnieprem powstał w celu przesyłu gazu rosyjskiego na Zachód, a nie tylko w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw na terytorium, na którym obecnie znajduje się wspomniany kraj.

Szybkie magazyny dadzą elastyczność systemu

Biorąc pod uwagę możliwość zmniejszenia dostaw gazu rosyjskiego przez Gazociąg Jamalski będzie konieczne zapewnienie jak największej elastyczności pracy systemu przesyłowego na wypadek przerw dostaw ze Wschodu. Ciśnienie z Jamału nie będzie już pewnym narzędziem utrzymywania go na odpowiednim poziomie w systemie przesyłowym Polski. Rozbudowa magazynów gazu powinna być zatem kolejnym elementem dywersyfikacji źródeł dostaw gazu i zapewnienia bezpieczeństwa jego dostaw. Będzie miała także znaczenie dla elastyczności pracy gazociągu Baltic Pipe wychodzącego na ląd w Niechorzu, terminalu LNG w Świnoujściu oraz FSRU w Zatoce Gdańskiej. Należy zatem zwiększać moce magazynowe z naciskiem na jak największe wykorzystanie kawernowych. Moc zatłaczania i odbioru jest większa w nich większa niż w przestrzeniach powstałych w zczerpanych złożach gazu, co sprawia, że pracują bardziej elastycznie.

Polacy zamierzają rozbudować moce magazynowe. Operator systemu magazynowania – Gas Storage Poland z Grupy PGNiG – zamierza rozbudować magazyny w Mogilnie do 800 mln m sześc. w 2028 roku i Kosakowie do 300 mln m sześc. w okolicach 2035 roku. Gas Storage zamierza także rozbudować magazyn Wierzchowice do nawet 2-3 mld m sześc. Te prace jednak nie ruszyły. Warto dodać, że Gas Storage nie ma własnego majątku i nie może podejmować decyzji inwestycyjnych bez zgody „dużego” PGNiG.

Być może z tego względu decyzje zapadają gdzie indziej. Plan Gaz-System zakłada budowę kawernowego magazynu gazu Damasławek w województwie kujawsko-pomorskim w tamtejszych złożach soli. Zostały już wykonane odwierty badawcze i trwają prace projektowe. Gaz-System podpisał umowę o współpracy z firmą chemiczną Ciech, która mogłaby odebrać sól ze złoża, które musi zostać wyeksploatowane w celu wykorzystania kawern solnych. Magazyn gazu w Damasławku ma dać nową pojemność około mld m sześc. w 2035 roku i razem z magazynem w Mogilnie zapewnić elastyczność w pobliżu tamtejszego węzła.

Czy Polska potrzebuje oddzielnego operatora magazynów gazu?

W celu maksymalizacji dostępnych mocy magazynowych w Polsce potrzebne jest rozstrzygnięcie i ostateczny podział ról między PGNiG, Gas Storage Poland i Gaz-System. Być może Polska powinna mieć oddzielną spółkę zajmującą się magazynowaniem gazu jak ukraińskie Magistralne Gazoprowody Ukrainy, a może lepiej przekazać te kompetencje istniejącemu Gaz-Systemowi budującemu Damasławek. Obecna inercja powinna się skończyć jak najszybciej, aby Polska mogła zwiększyć moce magazynowe. Alternatywa to wykup przestrzeni w magazynach za granicą, na przykład nad Dnieprem, ale do pełnego wykorzystania jej potencjału także są potrzebne inwestycje, jak Gazociąg Polska-Ukraina i jest to rozwiązanie z ograniczeniami bo największy magazyn w Wolicy przy granicy polsko-ukraińskiej nie jest kawernowy, czyli tak elastyczny jak rodzime obiekty powstałe w wyługowanych złożach soli.