Kryzys USA-Iran nie winduje już ceny ropy. Nadpodaż i spowolnienie gospodarcze działają silniej na cenę baryłki – pisze Wojciech Jakóbik, redaktor naczelny BiznesAlert.pl.
Zabójstwo generała Kasema Sulejmaniego przez USA i rewanż Iranu poprzez atak rakietowy na bazy amerykańskie w Iraku były czynnikiem krótkoterminowo windującym ceny ropy. Atak na Sulejmaniego odbył się w nocy z 2 na 3 stycznia. Cena baryłki Brent w Nowym Roku wynosiła około 66 dolarów. Po ataku skoczyła do 68 dolarów i rosła do 8 stycznia by zaliczyć istotny spadek poniżej 65 dolarów i pozostać na tym poziomie do 14 stycznia. Jednak jest to wskaźnik europejski.
Koszula bliżej ciału, więc warto zajrzeć do wykresu cen amerykańskiej mieszanki WTI. Ona także podrożała z około 60 dolarów w Nowy Rok do ponad 62 dolarów 3 stycznia, by potanieć w okolice 59 dolarów po 6 stycznia. Atak rakietowy z 8 stycznie nie spowodował już górki cen ropy.
Oznacza to, że spór USA-Iran na dotychczasowym poziomie intensywności nie ma istotnego znaczenia dla rynku ropy. Górka Sulejmaniego już się skończyła. Sankcje amerykańskie przywrócone po opuszczeniu przez USA porozumienia nuklearnego zdejmujące ropę irańską z rynku są skuteczne. Chociaż Iran próbuje przekonać Indie do powrotu do zakupów, to USA przekonały Chiny do współpracy na rzecz ukrócenia nielegalnego importu irańskiego surowca. Generalnie nie należy się spodziewać, aby firmy państwowe z jakiegokolwiek państwa zamierzały na dużą skalę łamać embargo amerykańskie. Spadek podaży z Iranu o około 2 mln baryłek ropy dziennie został już odzwierciedlony w cenach ropy w poprzednich latach.
Pojawiają się za to czynniki, które mogą spowodować dalszy spadek cen ropy naftowej: Przewidywane spowolnienie gospodarcze i spadek popytu w Chinach, wzrost podaży z USA, a także Rosji, jeżeli ta opuści porozumienie naftowe OPEC+ o ograniczeniu produkcji, co sygnalizował wielokrotnie minister energetyki Aleksander Nowak. Rosjanie mogą wrócić do wojny cenowej z Arabią Saudyjską ze względu na coraz mniejsze oddziaływanie OPEC+ na ceny ropy.
Bliski Wschód to region stałych napięć. Inwestorzy najprawdopodobniej wpisali konflikt wokół zabójstwa Sulejmaniego w rutynowe zdarzenia w tamtej części świata. Jeżeli nie dojdzie do niespodziewanej eskalacji, ceny ropy nie powinny znacznie rosnąć, a na polskich stacjach paliw nie będzie rewolucji. Górka Sulejmaniego jest widoczna także w hurtowych cenach paliw PKN Orlen, ale nie można jednoznacznie stwierdzić, że napięcia USA-Iran były jedynym czynnikiem wpływającym na jej pojawienie się. Natomiast wygląda na to, że ona także skończyła się po 8 stycznia. Poza tym postawienie jej w perspektywie cen z całego minionego roku pokazuje jak nieznaczny wzrost przyniosła. Ceny były dużo wyższe wiosną 2019 roku, kiedy doszło do kryzysu zanieczyszczonej ropy z Rosji, który faktycznie miał istotne znaczenie dla rynku ropy w Europie.
Ceny hurtowe paliw PKN Orlen styczeń 2019-styczeń 2020. Grafika: Polska Izba Paliw Płynnych
Krzyżowanie Baltic Pipe z Nord Stream 2 nie będzie stanowiło wyzwania, którego obawiała się część ekspertów. To możliwe dzięki skomplikowanej układance biznesowo-politycznej ułożonej z pomocą Duńczyków – pisze Wojciech Jakóbik, redaktor naczelny BiznesAlert.pl.
BiznesAlert.pl ustalił, że do podpisania umów doszło 18 grudnia. Zawierają one warunki techniczne określające w jaki sposób powinna się krzyżować infrastruktura gazowa na odcinku wspólnym dla Nord Stream 1 oraz 2 oraz Baltic Pipe. Jest to zagadnienie czysto techniczne, ale Rosjanie teoretycznie mogliby użyć go do realizacji polityki w przypadku Nord Stream 2, który należy w całości do Gazpromu. Porozumienia były jednak warunkiem przyznania zgody Duńskiej Agencji Energetycznej (DEA) na budowę Nord Stream 2 na wodach duńskich.
Pozwolenie DEA z 30 października 2019 roku dostępne na stronie DEA uwzględnia warunki przyznania zgody na budowę Nord Stream 2 zgodnie z trasą z trzeciego wniosku (przez wyłączną strefę ekonomiczną na południe od Bornholmu). Jeden z nich zakłada, że „Nord Stream 2 AG (operator projektu – przyp. red.) zawrze porozumienie z właścicielami kabli i rurociągów, które mają się krzyżować z planowaną infrastrukturą. Celem tego porozumienia będzie zapewnienie, że właściciele zostaną zabezpieczeni w sprawie krzyżowania”.
Gra wokół Bornholmu
Bez unormowania warunków krzyżowania z Baltic Pipe i inną infrastrukturą bałtycką zgoda nie zostałaby przyznana, a Nord Stream 2 czekałoby co najmniej dłuższe opóźnienie ze względu na konieczność wytyczenia nowej trasy omijającej jurysdykcję duńską. Natomiast wytyczenie trasy Nord Stream 2 przez wyłączną strefę ekonomiczną Danii było możliwe dzięki zakończeniu sporu terytorialnego Polska-Dania w 2019 roku. To porozumienie sprawiło, że DEA zwróciła się do Nord Stream 2 AG o złożenie trzeciego wniosku o zgodę na budowę, tym razem przez uregulowane wody, które zdaniem Agencji nadają się najbardziej do budowy infrastruktury tego typu. Nie wiadomo, czy te wytyczne powstały przy udziale Warszawy. DEA to organizacja apolityczna wydająca zwykłe decyzje administracyjne.
Oznacza to, że Duńczycy zobligowali Rosjan do ustalenia warunków krzyżowania m.in. z Baltic Pipe tak, aby interesy jego właściciela, czyli Gaz-System, zyskały asekurację. Rosjanie teoretycznie powinni podpisać dokumenty z warunkami krzyżowania rutynowo, ale Duńczycy uczynili z asygnaty warunek sine qua non budowy Nord Stream 2 na ich wodach, co zabezpiecza przed niespodziankami, z których historycznie znany jest rosyjski Gazprom, do którego należy operator planowanej magistrali. DEA postawiła Rosjanom warunki nie do odrzucenia. Alternatywna trasa przez wody duńskie pomijająca wyłączną strefę ekonomiczną mogła w zgodzie z prawem duńskim podlegać ocenie z punktu widzenia polityki zagranicznej oraz bezpieczeństwa. Z tej perspektywy Duńczycy uznawali Nord Stream 2 za problem i mogli się nie zgodzić. Rosjanom został więc szlak przez wody o statusie uregulowanym porozumieniem polsko-duńskim.
Nord Stream 2 ma swoje problemy
Dania – zgodnie z tezą BiznesAlert.pl – zrobiła tyle, ile mogła. Było to na tyle dużo, że krzyżowanie Baltic Pipe z gazociągami rosyjskimi wydaje się zabezpieczone. Natomiast Nord Stream 2 ma swoje problemy. Prezydent Władimir Putin przyznał ostatnio, że gazociąg będzie gotowy do pracy najpóźniej w pierwszym kwartale 2021 roku, sygnalizując tym samym kolejne opóźnienie względem pierwotnej daty uruchomienia dostaw wyznaczonej na koniec 2019 roku. Jeden z powodów to sankcje USA zmuszające Rosjan do samotnego dokończenia gazociągu bez pomocy profesjonalnych firm zachodnich.
:Komisja Europejska opowiedziała się przeciwko odstąpieniu Nord Stream 2 od wdrożenia unijnych regulacji antymonopolowych ze zrewidowanej dyrektywy gazowej.
:Jest porozumienie rządu federalnego i czterech regionów węglowych w Niemczech o odejściu od węgla brunatnego w zamian za około 40 mld euro pomocy. Dokument nie zawiera daty porzucenia tego paliwa i będzie przedmiotem dalszych rozmów.
:Naprawa odcinka Mozyrz-Brześć ropociągu Przyjaźń jest według informacji Homeltransnieftu Drużba zdarzeniem rutynowym i zapowiadanym z miesięcznym wyprzedzeniem. Remont ma się zakończyć 17 stycznia.
Odcinek ladowy Baltic Pipe w Danii. Fot. A.Hak International
Firma A.Hak International poinformowała, że otrzymała kontrakt od duńskiego Energinet na budowę lądowej części gazociągu Baltic Pipe. Projekt jest realizowany wespół z polskim Gaz-System i ma zapewnić dostawy gazu z Norwegii przez Danię do Polski. Czytaj dalej„Jest wykonawca lądowego odcinka Baltic Pipe w Danii”→
:Afera związana z ukraińską spółką energetyczną Burisma spowodowała, że rosyjscy hakerzy postanowili poszukać materiałów kompromitujących byłego wiceprezydenta USA Joe Bidena.
:Komisja Europejska przekazała do konsultacji publicznych prawo klimatyczne, czyli inicjatywę wpisania do legislacji unijnej celu neutralności klimatycznej do 2050 roku. Polska poprze ten cel warunkowo. Negocjuje wsparcie sprawiedliwej transformacji.
:Od Nowego Roku działa porozumienie o współpracy operatorów gazociągów przesyłowych Polski i Ukrainy. Gaz może płynąć już nie tylko ze Wschodu na Zachód, ale i w przeciwnym kierunku pod warunkiem dostępnych mocy przesyłowych. Możliwe jest też wykorzystanie rewersu wirtualnego.
:Gazprom obniżył dostawy gazu do Europy w 2020 roku. Ucierpiał przesył przez Białoruś i Ukrainę, a więc także Polskę. Tymczasem nowy korytarz dostaw – Nord Stream 2 – będzie opóźniony co najmniej do końca tego roku.
:Pomimo sankcji wobec Nord Stream 2 i umowy przesyłowej Ukraina-Rosja dostawy gazu rosyjskiego przez terytorium ukraińskie są niższe niż w 2019 roku. Nie wiadomo czy ten temat padnie na spotkaniu Merkel-Putin zaplanowanym na ten tydzień.
:Ropa z Rosji znów płynie przez Białoruś, ale w sposób ograniczony umową tymczasową na styczeń. Rozmowy o dostawach długoterminowych trwają w powiązaniu ze sporem o dalszą integrację Związku Białorusi i Rosji.
Mniej gazu z Rosji płynie przez Ukrainę. Czy Merkel zapyta o to Putina?
Pomimo sankcji wobec Nord Stream 2 i umowy przesyłowej Ukraina-Rosja dostawy gazu rosyjskiego przez terytorium ukraińskie są niższe niż w 2019 roku. Nie wiadomo czy ten temat padnie na spotkaniu Merkel-Putin zaplanowanym na ten tydzień.
Kanclerz Angela Merkel odwiedzi Rosję, by spotkać się z prezydentem Władimirem Putinem. Stanie się to 11 stycznia. Jednym z tematów rozmów będzie gazociąg Nord Stream 2 dotknięty sankcjami USA.
Nord Stream 2 to projekt gazociągu z Rosji do Niemiec przez Morze Bałtyckie, który miał pierwotnie być gotowy do pracy z końcem 2019 roku. Różne czynniki opóźniły go tak, że władze rosyjskie przyznają, iż może rozpocząć dostawy z końcem 2020 roku. Jednym z czynników było wprowadzenie sankcji USA wobec firm zaangażowanych w budowę spornego gazociągu, które spowodowały wycofanie się z budowy wykonawcy, czyli szwajcarsko-holenderskiego Allseas.
Problemy Ukrainy
31 grudnia 2019 roku doszło do porozumienia ukraińsko-rosyjskiego o pięcioletniej umowie przesyłowej na dostawy 65 mld m sześc. gazu ziemnego w 2020 roku i 40 mld w latach 2021-25. Pierwszego stycznia 2020 roku Operator GTS Ukrainy rozpoczął pracę w roli operatora gazociągów przesyłowych nad Dnieprem i przejął przesył gazu. Jednak Operator informuje o spadku wolumenu dostaw gazu przez Ukrainę na początku 2020 roku. Wyniosły one średnio 261 mln m sześc. dziennie w grudniu 2019 roku. W styczniu 2020 roku było to już nie więcej, niż 55 mln m sześc. W pierwszych pięciu dniach było to 35-45 mln m sześc. dziennie (44 mln m sześc. w dniu 5 stycznia, ostatnim podanym na stronie operatora). Operator GTS Ukrainy informuje, że niskie dostawy przez Ukrainę powodują konieczność zwiększania ciśnienia w gazociągach poprzez dostawy z magazynów z Ukrainy zachodniej na wschód. Jednak w rozmowie z BiznesAlert.pl operator przypomina, że umowa przesyłowa z Rosją zawiera klauzulę ship-or-pay zobowiązująca dostawcę (Gazprom) do opłacenia opłaty przesyłowej za sto procent wolumenu z umowy niezależnie od tego, ile faktycznie gazu dostarczy.
Umowa daje teoretycznie stabilność dostaw, ale ukraiński Naftogaz wskazuje, że czyni z niego bufor, jako organizatora dostaw przez Ukrainę. Taryfy przesyłowe pozostaną praktycznie niezmienne przez pięć lat, dając rentowność dostawom Gazpromu. W listopadzie 2019 roku wyniosły 2,61 dolara za 1000 m sześc. za 100 km. Mimo to pierwsze dostawy gazu już omijają Ukrainę. Od pierwszego stycznia dostawy gazu na Bałkany odbywają się z wykorzystaniem odnogi gazociągu Turkish Stream (15,75 mld m sześc. rocznie przepustowości) i porzuceniem Gazociągu Transbałkańskiego (15 mld m sześc. rocznie) dostarczającego surowiec przez Ukrainę. Punkt odbioru gazu rosyjskiego w Bułgarii został przeniesiony z granicy bułgarsko-rumuńskiej na granicę z Turcją.
Czy Merkel zapyta Putina o dostawy gazu przez Ukrainę?
Przywódczyni Niemiec odwiedzi Moskwę wraz z ministrem spraw zagranicznych Heiko Massem. Będzie rozmawiać także o zabójstwie irańskiego generała Kassema Sulejmaniego przez USA praz realizacji postanowień na temat zakończenia konfliktu na wschodzie Ukrainy. Nie wiadomo, czy jednym z tematów rozmów będzie spadek dostaw gazu przez terytorium ukraińskie. Niemcy uczynili z siebie gwaranta bezpieczeństwa dostaw gazu tym szlakiem.
Umowa tymczasowa o dostawach ropy z Rosji na Białoruś zamiast rewersu z Polski
Ropa z Rosji znów płynie przez Białoruś, ale w sposób ograniczony umową tymczasową na styczeń. Rozmowy o dostawach długoterminowych trwają w powiązaniu ze sporem o dalszą integrację Związku Białorusi i Rosji.
Reuters/Echo Moskwy/Wojciech Jakóbik
Ropa znów płynie na Białoruś
Białoruski Belneftechim poinformował czwartego stycznia o tym, że spodziewa się dostaw 650 tysięcy ton ropy z Rosji w styczniu tego roku. Pierwsza transza ma wynieść 100-130 tysięcy ton w ramach porozumienia z jedną z firm rosyjskich. Rosyjski Transnieft potwierdził nominację dostaw w wysokości 130 tysięcy ton na Białoruś do rafinerii Naftan w Nowopołocku.
Taka ilość ropy z Rosji ma pozwolić na normalne funkcjonowanie rafinerii białoruskich pomimo braku porozumienia w sprawie warunków dostaw w 2020 roku i nieprzedłużenia umowy na dostawy z 2019 roku. Wcześniej Rosjanie zatrzymali czasowo dostawy na Białoruś, nie ograniczając przy tym dostaw przez jej terytorium do Unii Europejskiej, w tym Polski. Źródła RIA Novosti przekonują, że powodem braku porozumienia jest oczekiwanie Białorusi, że otrzyma rabat do 10 dolarów za tonę, czyli różnicę między ceną rynkową a ofertą złożoną Mińskowi przez Moskwę.
Spór o integrację
Spór o warunki dostaw ropy na Białoruś wykracza poza sektor naftowy. Rosjanie chcą skłonić prezydenta Aleksandra Łukaszenkę do pogłębienia integracji w ramach Związku Białorusi i Rosji, tymczasem sektor naftowy wciąż znajduje się pod pełną kontrolą Mińska posiadającego udziały w rafineriach oraz ropociągach przesyłowych.
Obawy Białorusinów przed wschodnim sąsiadem popchnęły władze do rozmów z NATO o wspólnych ćwiczeniach wojskowych. Prezydent Łukaszenko zadeklarował także, że Sojusz Północnoatlantycki nie pozwoli Rosji naruszyć suwerenności jego kraju. Polecił także firmom naftowym poszukiwania alternatyw do dostaw ropy z Rosji. Za tą deklaracją nie poszły na razie konkrety, wśród których jednym mogło być wykorzystanie rewersowych dostaw ropy z Polski. Polski operator ropociągów przesyłowych PERN informuje konsekwentnie o braku zainteresowania strony białoruskiej.
Rozmowy o warunkach dostaw ropy z Rosji na Białoruś odsuwają w cień dyskusje na temat rekompensat za dostarczenie zanieczyszczonej ropy rosyjskiej wiosną 2019 roku. Białorusini oczekują rekompensaty o wartości 70 mln dolarów za przerwę dostaw. Nie wiadomo, czy Białoruś będzie się ubiegać o zwrot kosztów ewentualnego uszkodzenia infrastruktury zanieczyszczoną ropą jak Polska.
:Pentagon potwierdził, że zabił w ataku z powietrza generała irańskich sił specjalnych Al-Quds z Gwardii Rewolucji Islamskiej. Ceny ropy zareagowały istotnymi wzrostami.
:Dyrektor wykonawczy Naftogazu Juri Witrenko ogłosił, że walka jego firmy z projektem Nord Stream 2 się nie skończyła, pomimo porozumienia z rosyjskim Gazpromem o warunkach dostaw gazu przez Ukrainę do 2025 roku.
:31 grudnia doszło do podpisania protokołu w sprawie cen gazu z Rosji dla Białorusi. Nadal nie ma porozumienia o dostawach ropy, a prezydent Aleksandr Łukaszenko znów zapowiada poszukiwania alternatywy.
:Rząd Narendry Modiego zaproponował zwolnienie firm węglowych z podatku węglowego w celu zgromadzenia środków na sprzęt ograniczający zanieczyszczenie środowiska. Pośrednim skutkiem może być większa konkurencyjność węgla względem Odnawialnych Źródeł Energii (OZE).
